Nutrigenetik, bireylerin genetik yapılarının besinlere verdikleri tepkileri nasıl etkilediğini inceleyen bilim dalıdır. Bu alan, genetik farklılıkların bireylerin diyetlerine nasıl yanıt verdiğini anlamaya çalışır ve kişiye özel beslenme önerileri geliştirilmesini hedefler.
Temel Amaçları
- Kişiye özel beslenme planları geliştirmek: Genetik farklılıklar doğrultusunda bireyin ihtiyaç duyduğu besin ögeleri belirlenerek daha etkili ve sağlıklı diyetler oluşturulabilir.
- Hastalık risklerini azaltmak: Genetik yatkınlığı olan hastalıklar (örneğin diyabet, obezite, kalp hastalıkları) için uygun beslenme stratejileri belirlenerek bu hastalıkların önlenmesi veya etkilerinin azaltılması sağlanabilir.
- Besin intoleranslarını ve duyarlılıklarını belirlemek: Laktoz intoleransı, gluten duyarlılığı gibi genetik temelli sorunların tanılanmasında yardımcı olabilir.
Nutrigenetik ve Nutrigenomik Farkı
- Nutrigenetik: Genetik yapının besinlere etkisini inceler. (Gen → Beslenme)
- Nutrigenomik: Besinlerin gen ekspresyonu üzerindeki etkisini inceler. (Beslenme → Genler)
Uygulama Alanları
- Diyetisyenlik ve beslenme danışmanlığı
- Kronik hastalık yönetimi
- Sporcu beslenmesi
- Kilo kontrolü
- Fonksiyonel gıda geliştirme
Örnekler
- Bazı bireyler kafeini yavaş metabolize eder; bu kişilerde kafein tüketimi kalp hastalığı riskini artırabilir.
- MTHFR geninde mutasyonu olan bireyler folik asidi verimli kullanamayabilir; bu durumda folat takviyesi gerekebilir.
Sonuç
Nutrigenetik, beslenmenin daha bilimsel, kişiye özel ve etkili hale gelmesini sağlayan gelişmekte olan bir alandır. Ancak, bu alandaki uygulamaların klinik doğruluğu ve güvenilirliği konusunda hâlâ araştırmalar devam etmektedir. Genetik testlerin doğru yorumlanması için uzman sağlık profesyonelleri ile birlikte çalışmak önemlidir.